W niedzielnym (16 stycznia 2022) referendum większość głosujących poparła proponowane zmiany w konstytucji. Głosowanie dotyczyło zmian dotyczących między innymi sposobu wyboru sędziów i prokuratorów.

W referendum brało udział 34,68 procent z uprawnionych do głosowania. Głosujący w większości (60,48 procent) opowiedzieli się za zmianami, obejmującymi między innymi zmniejszenie roli parlamentu w procesie wyboru prezesa Najwyższego Sądu Kasacyjnego a także prokuratorów i sędziów.

Zgodnie z głosowanymi zmianami, większą rolę w powoływaniu sędziów miałaby odgrywać teraz Najwyższa Rada Sędziowska, a w przypadku mianowania prokuratorów – Najwyższa Rada Prokuratorska, co – zdaniem rządu – pozytywnie wpłynie na zwiększenie niezależności serbskiego sądownictwa.

Proponowane zmiany na początku stycznia poparły między innymi Niemcy, Francja, Włochy (we wspólnym oświadczeniu) oraz Wielka Brytania i USA. Z kolei w grudniu ubiegłego roku prezydent Aleksandar Vučić zapowiadał, że przyjęcie zmian będzie miało pozytywny wpływ między innymi na rozwój inwestycji zagranicznych. Z kolei odrzucenie zmian zdaniem prezydenta mogłoby skutkować wstrzymaniem procesu przystąpienia Serbii do UE.

Zgodnie z przegłosowanymi zmianami, serbski parlament będzie teraz odpowiedzialny jedynie za wybór Naczelnego Prokuratora Krajowego i pięciu z piętnastu sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Pozostali sędziowie i prokuratorzy zostaną wybrani przez dwie rady sędziowskie (z czego czterech członków każdej rady wybierze parlament z grona „wybitnymi prawnikami”). W odróżnieniu od stanu obecnego, minister sprawiedliwości będzie członkiem jedynie rady prokuratorów, a przedstawiciele parlamentu nie będą mogli zasiadać w żadnej z rad.

Zdaniem opozycji i części ekspertów, zmiany przepisów – ogółem – są krokiem koniecznym, ale w tym przypadku nie gwarantują, że serbskie sądownictwo będzie niezależne od wpływów politycznych. Dlatego opozycyjne partie w większości apelowały o oddanie głosu na nie w niedzielnym referendum. W apelach podkreślano, że proponowane zmiany nie rozwiązują, a jedynie pudrują problem upolitycznienia serbskiego wymiaru sprawiedliwości.

Odmiennego zdania są przedstawiciele obecnej władzy. Premier Serbii Ana Brnabić podziękowała w poniedziałek wszystkim wyborcom, którzy oddali swoje głosy w niedzielnym referendum w sprawie poprawek konstytucyjnych, w szczególności tym, którzy zagłosowali na „tak”. Brnabić podkreśliła, że sukces referendum to ”duży krok w kierunku wzmocnienia rządów prawa i dalszej demokratyzacji naszego społeczeństwa”.

Foto: maxpixel.net